Türkiye’yi yasa boğan, 11 vilayetimizi etkileyen Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan ders çıkarılması gerektiğini belirten Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi İş Sıhhati ve Güvenliği kısmı ve Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu (SHMYO) akademisyenleri, toplumsal hafızanın ehemmiyetine işaret ediyor. Geçtiğimiz haftalarda zelzele bölgesine giderek incelemelerde bulunan akademisyenler, zelzelede yerle bir olan kentlerde Japonya’da örneklerine rastlanan zelzele müzelerinin oluşturulmasını önerdi. İSG Uzmanı Dr. Rüştü Uçan, enkazlardan çıkarılan eşyaların sergileneceği müzelerin sarsıntıların unutulmaması için simge haline getirilebileceğini söyledi.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi İş Sıhhati ve Güvenliği Kısım Lideri Dr. Öğretim Üyesi Rüştü Uçan, bilhassa Japonya’da bulunan zelzele müzelerinin ülkemizde de hayata geçirilerek bilhassa zelzele konusunda bilinçlenmenin sağlanması ve toplumsal hafızanın oluşması bakımından katkıda bulunabileceğini söyledi.

Dr. Rüştü Uçan: “Kobe Sarsıntı Anıtı Müzesi, felaketin izlerini bugünlere aktarıyor”

Japonya’nın Kobe kentinde bulunan Kobe Zelzelesi Anıt Müzesi’nin 2002’de açıldığını ve 1995 Kobe Sarsıntısını anlattığını kaydeden Dr. Rüştü Uçan, “Kobe Sarsıntısı Anıt Müzesi, 15 Ocak 1995’te saat 05.46’da meydana gelen 7.2 büyüklüğündeki Büyük Hanshin Awaji Depremi’nde meydana gelen olaylara ve hayatını kaybedenlere adanmıştır. Awaji Adası’nın çabucak kuzeyindeki merkez üssüne en yakın kent olan Kobe’de olmak üzere 6 binden fazla insan felakette hayatını kaybetti. Büyük Hanshin Awaji Sarsıntısı, 1923’teki Büyük Kanto Zelzelesinden sonra Japonya’nın başına gelen en makus zelzele afetiydi. 400 binden fazla bina hasar gördü ve bir dizi demiryolu köprüsü ve yükseltilmiş otoyol çöktü.”diye konuştu.

Depremin yıkımı ve sesleri görüntüyle anlatılıyor

Kobe Zelzelesi Anıt Müzesi’nde ziyaretçilere zelzelenin yarattığı yıkımın seslerini ve imgelerini canlandıran 1:17 Tiyatro’da 7 dakikalık bir görüntü gösterildiğini kaydeden Dr. Rüştü Uçan, “Videodan sonra ziyaretçiler, rekonstrüksiyonların binalara ve fizikî yapılara verilen hasarı daha da gösterdiği bir koridordan geçerler. 15 dakikalık bir öteki görüntü ‘Bu Kentle Yaşamak’, zelzeleden sonra yaşananların hikayesini ve Kobe halkına barınak, elektrik, su ve yiyecek tedariki sağlamak için yapılan yardım çalışmalarını anlatır.”dedi.

Eşyalar, anılar sergileniyor

Müzenin üçüncü katında hayatta kalanların, bilhassa de olayı yaşayan küçük çocukların tanıklığının yer aldığı bir duvar panelinin bulunduğunu tabir eden Dr. Rüştü Uçan, “Ziyaretçileri aktiflik hakkında bilgilendirmek ve eğitmek için hayatta kalanların kendi tecrübelerini anlatan görüntüleri da dâhil olmak üzere bir dizi diorama ve uygulamalı, etkileşimli stantlar vardır. Ayrıyeten zelzeleden kurtarılan kimi eşyalar da sergilenmektedir. İkinci kattaki stantlar temel olarak okul kümelerine yöneliktir fakat ferdî ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. İkinci katta afet idaresi üzerine stantlar ve atölyeler bulunurken, Doğu binasının üçüncü katı rüzgâr ve su felaketleri tehdidi ve bunların hafifletilmesi ile ilgilidir. Doğu binası ayrıyeten saatte iki kere Kobe Zelzelesi ile ilgili bir belgesel gösteriyor. Bu bina tıpkı vakitte müzenin dükkânına ve restoranına da sahiptir.” dedi.

Dr. Rüştü Uçan: “Deprem müzeleri toplumsal hafızayı yaşatabilir” 

Bu müzenin benzerinin Kahramanmaraş sarsıntılarından ziyan gören 11 vilayette de yapılması gerektiğini söz eden Dr. Rüştü Uçan, “Kobe sarsıntısında olduğu üzere bizde de zelzele müzeleri bu kentlerde kurulmalıdır. Bu bilhassa sarsıntı konusunda bilinçlendirme ve farkındalık oluşturulması ve toplumsal hafızanın canlı tutulması için gereklidir. Şu anda enkazdan çıkarılacak fotoğraflar, bebek ve çocuk eşyaları, mesken eşyaları üzere birçok nesne toplanarak müze için sonradan değerlendirilmelidir. Şu anda toplanmazsa bu gereçler kayıp olacaktır. Bu bahsin uzmanları çok acil alandan numuneleri toplamalıdırlar. Geçen hafta yaptığımız TÜBİTAK 1002-c kapsamında yaptığımız çalışma esnasında bu vasıflarda birçok albümü yerlerde gördüm. Bu günlerde bunlar toplanmazsa ileride bunlara ulaşmak mümkün olmayacaktır. Birebir halde köylerden de bu türlü yıkılmış bir yapı ve anıları kapsayan bir hatırlatma yapısı örnek olarak bırakılabilir.” dedi.

Öğretim Vazifelisi Dilek Aker: “Yarım kalan anıların enkazı da vardı…”

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu (SHMYO) Nükleer Teknoloji ve Radyasyon Güvenliği programından Öğretim Vazifelisi Dilek Aker ise müşahedelerini aktardı. Enkazların altında yalnızca eşyaların değil, yarım kalmış hayatlardan izlerin de bulunduğunu tabir eden Aker, “Hatay merkezde neredeyse hiç sağlam konut kalmamıştı. Hepsi ya yan taraflardan büyük kırıklarla patlamış ya da büsbütün çökmüştü. Televizyonlarda da gördüğümüz yıkık ve viran bir kent vardı. Kent terk edilmiş, her yerde enkazlar var ve kentin zirvesinde toz bulutları hâkimdi. Cansız vücutları yahut ziynet eşyaları çıkarmak için çalışan makineler vardı her yerde. Lakin bazen o enkazların içinden birşeyler çıkıyordu, uçuşuyordu düşüyordu önümüze. Fotoğraf albümleri, diplomalar, günü gelmemiş düğün davetiyeleri, tıp öğrencisinin kitap sayfaları, üniversiteyi kazanan gencin kazandı evrakı, bebek biberonu, oyuncak ayılar… İşte o vakit tekrar bakıyorduk o enkaz yığınlarına, yalnızca beton yığını, demirler, eşyalar, koltuklar değildi, yarım kalmış anıların enkazı da vardı.” dedi.

Bengisu Altıntekin: “Deprem müzesi kusursuz olabilir”

Saha grubu ortasında yer alan Üsküdar Üniversitesi Daima Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi ‘nden Bengisu Altıntekin ise zelzele müzesi fikrinin hayata geçirilmesinin kıymetine işaret ederek “Depremde yıkılan binaların altında kalan ailelerin anıları, tarihi binaların yok olması ve artık ziyaret edemiyecek olmamız çok üzücü. Şehirlerimizle bütünleşen kültürel yapıyı devam ettirecek mahallî halkın kenti terk etmesi… Kültürel mirası ve tarihi dokusu yerle bir olan bir kentin aslını nasıl yaşatabiliriz ki! Artık o hoş künefeleri yapacak usta tahminen yaşamıyor bunları yansıtacak bir müzenin olmasının bir vatandaş olarak olması gerektiğini düşünüyorum.” dedi.

Araştırma Vazifelisi Tuğçe Oral: “Deprem müzesi acılara sahip çıkmak manasına da gelecek”

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi İş Sıhhati ve Güvenliği kısmından Araştırma Vazifelisi Tuğçe Oral ise Kahramanmaraş sarsıntılarının meydana geldiği 6 Şubat 2023 Pazartesi gününün unutulmayacak bir gün olduğunu belirterek “Türkiye için enkaz altında kalan kardeşlerimize hayat olsun diye nefeslerin tutulduğu, umutların saniyelerle yeşerdiği bir o kadar da yıkılan hayallere kor üzere düştüğü, yıllar geçse de izlerinin silinmeyeceği bir gün oldu. Yaşanan her ne kadar bir doğal afet olsa bile, sonuçları hiç doğal olmadı. Yaşananlar şayet bir ders üzere gelecek hayatlara kalkan olacak halde zihinlere kazınır ve farkındalık yaratırsa manasını ve tazeliğini daima koruyacaktır. Bilhassa hayat buldukları yerlerde sevdiklerini kaybetmenin derin ıstırabını yaşayan depremzede yakınları; acılarına hürmet duyulduğunu ve anılarına sahip çıkıldığına şahit olduğunda geçmiş bir kırmızı karanfil üzere gönüllerinde kalacaktır. Bu nedenle Kahramanmaraş sarsıntısı müzesi ve ya anıtı yalnızca bir doğal afet farkındalığını korumaktan fazla, buna şahit olan insanların acısına sahip çıkmak demek olacaktır.” dedi.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı